Hoofdstuk 5
Polyfarmacie check
Er is sprake van polyfarmacie als een patiënt chronisch tien of meer geneesmiddelen uit verschillende groepen gebruikt en/of door huisarts of apotheker vastgestelde kwetsbaarheid voor farmacotherapie gerelateerde problemen. Dermatologische preparaten tellen niet mee. Combinatiepreparaten van twee geneesmiddelen tellen als twee verschillende geneesmiddelen.
Indien extra geriatrische kennis gewenst is bij de uitvoering van een polyfarmacie check kan de huisarts een specialist ouderengeneeskunde in consult vragen. De specialist ouderengeneeskunde koppelt de adviezen terug naar de huisarts.
Voor een goed medicatieoverzicht zijn de volgende randvoorwaarden van belang:
- Consequente registratie in het HIS volgens de NHG met het EPD
- Goede en geprotocolleerde afspraken over het omgaan met herhaal receptuur
- Adequate gegevensuitwisseling met apotheker(s)
- Medicatieoverdracht volgens de Richtlijn Overdracht van Medicatiegegevens in de keten
- Regelmatig overleg met patiënt over het medicatiegebruik
Uitwerking Stappenplan Medicatiebeoordeling
Volgens de STRIP (Systematic Tool to Reduce Inappropriate Prescribing) methode.
Voorbereiding 1. Selectie patiënten door arts en apotheker
Let op: bij polyfarmaciecheck door apotheek wordt eigen risico patiënt aangesproken. Elke verzekeraar hanteert een ander tarief voor een medicatiebeoordeling. De prijzen verschillen per zorgverzekeraar en per apotheek. Zorgmakelaars onderhandelen elk jaar over deze prijzen.
De vergoeding van de medicatiebeoordeling voor de patiënt is iets wat de zorgverzekeraar bepaald. Bij sommige verzekeraars gaat het van het eigen risico af, bij anderen weer niet. Bij bijvoorbeeld Zilveren Kruis gaat de vergoeding niet van het eigen risico af.
Criteria:
- ≥ 75 jaar en chronisch gebruik van ≥ 10 geneesmiddelen en/of
- door huisarts of apotheker vastgestelde kwetsbaarheid (zie hoofdstuk 2) voor farmacotherapie gerelateerde problemen.
Samenwerking Kwetsbare Ouderen Volg onderstaande stappen voor de juiste medicatiebeoordeling
Stappenplan Medicatiebeoordeling
Voorbereiding Het team verzamelt alle gegevens:
- Medicatielijst met allergieën en redenen voor het starten of stoppen van medicijnen.
- Medische voorgeschiedenis en probleemlijst.
- Resultaten van lichamelijk onderzoek, zoals bloeddruk, pols en gewicht.
- Meetwaarden van laboratoriumonderzoek over de afgelopen 12 maanden (nierfunctie, leverfunctie, evt. HbA1c, cholesterol, serumconcentraties etc)
STAP 1: Farmacotherapeutische anamnese
Bespreking met patiënt (evt. met mantelzorger) op basis van medicatieoverzicht van:
- actueel geneesmiddelengebruik en gebruiksgemak Check: vrij verkrijgbare medicatie (o.a. voedingssupplementen)
- bijwerkingen, allergieën
- ervaringen, problemen en kennis van de patiënt
- zorgen en verwachtingen van de patiënt
STAP 2: Farmacotherapeutische analyse
Ordening van de gegevens, nagaan of er sprake is van:
- onderbehandeling
- effectiviteit van de medicatie
- overbehandeling
- (potentiële) bijwerkingen
- klinisch relevante contra-indicaties en interacties
- onjuiste doseringen
- gebruiksgemakzorgen en verwachtingen van de patiënt
STAP 3: Overleg arts en apotheker, opstellen farmacotherapeutisch behandelplan
Bespreking en notering van:
- behandelingsdoelen
- gesignaleerde problemen (uit stap 1 en 2)
- prioritering
- verdeling van acties tussen arts en apotheker
- evaluatiegebruiksgemakzorgen en verwachtingen van de patiënt
STAP 4: Overleg met patiënt, vaststellen farmacotherapeutisch behandelplan
- terugkoppeling van afgesproken interventies naar de patiënt
- aanpassing van het actuele medicatieoverzichtevaluatiegebruiksgemakzorgen en verwachtingen van de patiënt
STAP 5: Follow-up en monitoring
- evaluatie door arts en apotheker van afgesproken interventies binnen 3 maanden na overleg met patiënt
- rapportage van evaluatie en monitoring in het farmacotherapeutisch behandelplanaanpassing van het actuele medicatieoverzichtevaluatiegebruiksgemakzorgen en verwachtingen van de patiënt
Tip:
1. Polyfarmacie overleg moet apart geregistreerd worden en kan ook gedeclareerd worden. ICPC code in het HIS: A49.02 “polyfarmacie”. Bezorgdheid over (bij)werking geneesmiddel: A13. En noteer in je protocol dat je een medicatiebeoordeling hebt gedaan (zie Registratie en netwerkplatform)
2. Organisatie en samenwerking
- Spreek lokaal af wie wat doet
- Arts en apotheker zijn samen verantwoordelijk voor opstellen en evalueren behandelplan
- Vraag hulp aan: praktijkondersteuners, doktersassistenten, apothekersassistenten, wijkverpleegkundigen, casemanagers en mantelzorgers
- Vraag hulp aan de specialist ouderengeneeskunde
Extra informatie
- 10 kennisdocumenten polyfarmacie bij ouderen – NHG
- Kennisplein Zorg voor Beter
- Stroomschema polyfarmacie bij ouderen – NHG
- Hulpmiddelenwijzer
- Alles over medicijnen. Betrouwbare informatie van de apotheker
- Farmacotherapeutisch kompas
- Multidisciplinaire richtlijn Pijn – Herkenning en behandeling van chronische pijn bij kwetsbare ouderen – Verenso 2016
- Organisatie van zorg bij chronische medicatie, LESA 2020 – NHG